Milli Ykdysadyýet ministrliginiň habaryna görä, Gazagystanyň söwda mukdary 2022-nji ýylda iň ýokary rekord goýup, 134,4 milliard dollar bolup, 2019-njy ýyldaky derejesinden 97,8 milliard dollardan geçdi.
Gazagystanyň söwda mukdary epidemiýadan öňki derejeden 2022-nji ýylda iň ýokary derejä ýetip, 134,4 milliard dollar boldy.
2020-nji ýylda birnäçe sebäplere görä Gazagystanyň daşary söwdasy 11,5% azaldy.
Nebitiň we metallaryň ösýän tendensiýasy 2022-nji ýylda eksportda aýdyň görünýär, ýöne bilermenler eksportyň iň ýokary derejä ýetmändigini aýdýarlar. Gazagystanyň Ykdysadyýet institutynyň bilermeni Ernar Serik Kazinform bilen geçirilen söhbetdeşlikde harytlaryň we metallaryň bahasynyň ýokarlanmagynyň geçen ýyl ösüşiň esasy sebäbini aýtdy.
Import tarapynda, birneme haýal ösüş depginine garamazdan, Gazagystanyň importy ilkinji gezek 50 milliard dollardan geçdi we 2013-nji ýylda 49,8 milliard dollar rekord goýdy.
Ernar Serik, 2022-nji ýylda importyň ösüşini haryt bahalarynyň ýokarlanmagy, epidemiýa bilen baglanyşykly çäklendirmeler we Gazagystanda maýa goýum taslamalarynyň durmuşa geçirilmegi we zerurlyklaryny kanagatlandyrmak üçin maýa goýum harytlarynyň satyn alynmagy sebäpli ýokary global inflýasiýa bilen baglanyşdyrdy.
Exporturduň ilkinji eksportçylarynyň arasynda Atyrau welaýaty öňde barýar, paýtagt Astana 10,6%, Günbatar Gazagystan welaýaty 9,2% bilen üçünji ýerde.
Sebitleýin nukdaýnazardan Atyrau sebiti 25% (33,8 milliard dollar) paýy bilen ýurduň halkara söwdasynda öňde barýar, 21% (27,6 milliard dollar) bilen Almaty, 11% (14,6 milliard dollar) bilen Astana.
Gazagystanyň esasy söwda hyzmatdaşlary
Serik, 2022-nji ýyldan bäri ýurduň söwda akymlarynyň kem-kemden üýtgändigini, Hytaýyň importynyň Russiýa bilen deňeşdirilendigini aýtdy.
“Russiýa görlüp-eşidilmedik sanksiýalar täsir etdi. 2022-nji ýylyň dördünji çärýeginde onuň importy 13 göterim pese gaçdy, şol döwürde Hytaýyň importy 54 göterim ýokarlandy. Eksport tarapynda, köp eksportçynyň uzak möhletli täsir etjek Russiýanyň çäginden gaça durýan täze bazar ýa-da täze maddy-tehniki ýol gözleýändigini görýäris "-diýdi.
Geçen ýylyň ahyrynda Italiýa (13,9 milliard dollar) Gazagystanyň eksportynda birinji orunda, Hytaý bolsa 13,2 milliard dollar boldy. Gazagystanyň harytlar we hyzmatlar üçin esasy eksport ugurlary Russiýa (8,8 milliard dollar), Gollandiýa (5,48 milliard dollar) we Türkiýe (4,75 milliard dollar) boldy.
Serik, Gazagystanyň Azerbaýjany, Gyrgyzystany, Türkiýäni we Özbegistany öz içine alýan Türk döwletleri guramasy bilen has köp söwda edip başlandygyny, ýurduň söwda mukdaryndaky paýynyň 10% -den ýokarydygyny aýtdy.
EUB ýurtlary bilen söwda hem soňky ýyllarda iň uludyr we şu ýyl ösmegini dowam etdirýär. Gazagystanyň Daşary işler ministriniň orunbasary Roman Wasilenkonyň sözlerine görä, Gazagystanyň daşary söwdasynyň 30% -ini EUB 2022-nji ýylda 40 milliard dollardan geçer.
EUB-Gazagystan hyzmatdaşlygy 2020-nji ýylyň mart aýynda doly güýje girýän we ykdysadyýet, söwda we maýa goýumlary, bilim we gözleg, raýat jemgyýeti we adam hukuklary ýaly 29 ugur boýunça hyzmatdaşlygy we hyzmatdaşlygy ösdürmek şertnamasyna esaslanýar.
Wasilenko: "Geçen ýyl biziň ýurdumyz seýrek toprak metallary, ýaşyl wodorod, batareýalar, ulag we logistika potensialyny ösdürmek we haryt üpjünçilik zynjyrlaryny diwersifikasiýa etmek ýaly täze ugurlarda hyzmatdaşlyk etdi".
Europeanewropaly hyzmatdaşlar bilen şeýle senagat taslamalarynyň biri, Şwesiýa-Germaniýanyň “Svevind” kompaniýasy bilen Gazagystanyň günbatarynda ýel we gün elektrik stansiýalaryny gurmak üçin 3,2-4,2 milliard dollarlyk şertnama bolup, 2030-njy ýyldan başlap 3 million tonna ýaşyl wodorod öndürmegine garaşylýar. TheB-iň önüme bolan isleginiň -5%.
Gazagystanyň asewraziýa Ykdysady Bileleşiginiň (EAEU) ýurtlary bilen söwdasy 2022-nji ýylda 28,3 milliard dollara ýetýär. Harytlaryň eksporty 24,3 göterim artyp, 97 milliard dollara, import bolsa 18,6 milliard dollara ýetýär.
Russiýa asewraziýa Ykdysady Bileleşigindäki daşary söwdanyň 92,3% -ini, Gyrgyzystan Respublikasy - 4%, Belarus - 3,6%, Ermenistan - -0.1%.
Iş wagty: Apr-11-2023